เอวรูเป กาเม อุปคตญฺหิ เต ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหตีติ วทนฺติฯ ตตฺถ ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานนฺติ ปรมํ ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ, อุตฺตมนฺติ อตฺโถฯ

ทุติยวาเร หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจา; ปฏิปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขา; ปกติชหนฏฺเฐน วิปริณามธมฺมาติ เวทิตพฺพาฯ เตสํ วิปริณามญฺญถาภาวาติ เตสํ กามานํ วิปริณามสงฺขาตา อญฺญถาภาวาฯ ‘ยมฺปิ เม อโหสิ ตมฺปิ เม นตฺถี’ติ วุตฺตนเยน อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ ตตฺถ อนฺโตนิชฺฌายนลกฺขโณ โสโก; ตนฺนิสฺสิตลาลปฺปลกฺขโณ ปริเทโว; กายปฏิปีฬนลกฺขณํ ทุกฺขํ; มโนวิฆาตลกฺขณํ โทมนสฺสํ; วิฆาตลกฺขโณ อุปายาโสฯ

วิตกฺกิตนฺติ อภินิโรปนวเสน ปวตฺโต วิตกฺโกฯ วิจาริตนฺติ อนุมชฺชนวเสน ปวตฺโต วิจาโรฯ เอเตน เอตนฺติ เอเตน วิตกฺเกน จ วิจาเรน จ เอตํ ปฐมชฺฌานํ โอฬาริกํ สกณฺฏกํ วิย ขายติฯ

ปีติคตนฺติ ปีติเมวฯ เจตโส อุปฺปิลาวิตนฺติ จิตฺตสฺส อุปฺปิลภาวกรณํฯ เจตโส อาโภโคติ ฌานา วุฏฺฐาย ตสฺมิํ สุเข ปุนปฺปุนํ จิตฺตสฺส อาโภโค มนสิกาโรติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(6.) ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[944] ฉกฺกนิทฺเทเส ยสฺมา กุทฺโธ วา โกธวเสน, สนฺทิฏฺฐิปรามาสี วา สนฺทิฏฺฐิปรามาสิตาย กลหํ วิคฺคหํ วิวาทํ อาปชฺชติ, ตสฺมา โกธาทโย ‘วิวาทมูลานี’ติ วุตฺตาฯ

ฉนฺทราคนิทฺเทเส กามเคหสิตตฺตา ฉนฺทราคา เคหสฺสิตา ธมฺมาติ สงฺคหโต วตฺวา ปุน ปเภทโต ทสฺเสตุํ มนาปิเยสุ รูเปสูติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ มนาปิเยสูติ มนวฑฺฒนเกสุ อิฏฺเฐสุฯ วิโรธา เอว วิโรธวตฺถูนิฯ อมนาปิเยสูติ อนิฏฺเฐสุฯ

[945] อคารเวสุ อคารโวติ คารววิรหิโตฯ อปฺปติสฺโสติ อปฺปติสฺสโย อนีจวุตฺติฯ